Flexibiliteit en oplossend vermogen
“Als ik geconfronteerd word met een probleem, dan heb ik veel tijd nodig om een oplossing te bedenken.”
“In de winkel kan ik tijden voor het schap staan om het meest passende artikel te selecteren.”
“Tijdens een discussie komen de argumenten niet automatisch opborrelen.”
“Improviseren in groepen is niet aan mij besteed. Dat kan ik thuis in alle rust veel beter.”
Wat zijn flexibiliteit en oplossend vermogen?
Flexibiliteit en oplossend vermogen hebben te maken met het snel kunnen inspelen op veranderingen en nieuwe situaties. Het vanuit verschillende standpunten kunnen kijken en het herkennen van verborgen relaties om oplossingen voor een probleem te vinden. Bij Parkinson word je mono [zie Multitasken] en kun je minder goed onderscheid maken in hoofd- en bijzaken [zie Hoofd- en bijzaken]. Dat maakt dat wat er op de voorgrond staat al je aandacht vraagt. Je neemt de omgeving wel waar, maar je registreert deze niet. Je hebt dus maar een beperkt plaatje van het totaal. Je bent niet in staat om verschillende facetten van een kwestie in één oogopslag samen te voegen. Dan zijn alle gebeurtenissen en gedachten even belangrijk, en wat het laatste voorvalt, krijgt de hoogste prioriteit. De nuances om verschillen waar te nemen ontgaan je, waardoor je niet in staat bent om te prioriteren en besluiten te nemen.
Flexibel zijn is voor mensen met Parkinson lastig. Op het ene moment ben je in staat iets te doen (je bent ‘ON’) en op het andere moment kun je helemaal niets meer (je bent ‘OFF’). Tijdens de ON-periode ben je op je best, met weinig traagheid; tijdens de OFF-periode ben je op je slechts, met uitgesproken traagheid. Dat is geen aanstellerij, maar een puur lichamelijke aangelegenheid, waarbij er als het ware af en toe een schakelaar in de hersenen aan- en uitgezet wordt. Je bent nooit zeker wanneer je met de medicatie ON of OFF bent. Bovendien verdraag je nauwelijks ongemak en stress. Bij de geringste druk ben je OFF en dan zijn de symptomen alsof je geen medicijnen hebt genomen. Je bent dan onmachtig te doen wat je je had voorgenomen.
Voorbeeld
Frans ging naar de Hema om een blikje groene verf te kopen. Toen bleek dat de kleur groen die hij zocht uit het assortiment was genomen, ging hij ontredderd naar huis. De volgende dag ging hij opnieuw op pad en kocht elders zijn busje verf. De meeste mensen zouden waarschijnlijk onmiddellijk het besluit hebben genomen om even naar de bouwmarkt te gaan. Simpel toch? Maar daar kon hij op dat moment niet op komen.
Voorbeeld 2
Soms wordt Peter gebeld door iemand, terwijl hij eigenlijk zit te wachten op iemand anders. Het kost hem dan veel moeite om zich op de beller te concentreren, zijn hoofd verwacht gewoon iemand anders. En dan heeft hij de neiging om dingen te vragen die bij de andere persoon horen. Tegenwoordig parkeert hij dat telefoontje en belt dan op een later moment terug. Dat werkt minder verwarrend.
Voorbeeld 3
Silke wil haar keuken verbouwen. Zij slaagt er maar niet in om het nieuwe plaatje zoals het door de architect is getekend in gedachten vast te houden. Steeds neemt het beeld van hoe het eerst was de ruimte in. Het dwingt haar om steeds weer de bouwtekening erbij te nemen als zij spullen wil bestellen voor de nieuwe inrichting.
Wat zijn de gevolgen?
De onzekerheden van het OFF zijn, de beperkte registratie van wat je waarneemt, het mono worden, geen prioriteiten kunnen stellen, moeite hebben met hoofd- en bijzaken en lastig tot besluiten komen, maakt dat je slecht kunt omgaan met nieuwe situaties en veranderingen. Dat maakt je onzeker en beperkt je flexibiliteit. Om al die onzekerheden/zorgen te lijf te gaan, tobben mensen met Parkinson wat af. Zij hebben een drukke piekeragenda. Dat hoort dus bij Parkinson; de ziekte Parkinson noemt men ook wel de ziekte van de chronische zorgen. Waar piekeren normaal een sterke relatie met depressie heeft, ligt dat voor mensen met Parkinson anders
Hoe is dat bij u?
Vind u het moeilijk om flexibel te zijn of om een keuze te maken? Heeft u moeite om een oplossing voor een probleem te bedenken? Hoe is dat bij u? U kunt hier uw gedachten noteren, zodat u daar met anderen over kunt praten, of het later nog eens na kunt lezen.
Wat kan helpen?
- Vermijd de symptoomversterkers waar dat mogelijk is [zie Symptoomversterkers].
- Mentaal bent u steeds minder goed in te staat veranderingen te verdragen. Wees u daarvan bewust en creëer tijd voor uzelf om aan veranderingen te wennen. Bespreek dit in situaties waar u daar last van hebt.
- Geef het stokje over aan iemand die u vertrouwt en die u kan helpen met het oplossen van problemen.
- Als u last heeft van teveel piekeren, zoek dan afleiding, onderzoek of u terecht piekert, of reserveer dagelijks piekertijd. Helpt dat niet, probeer dan te prioriteren in de Piekeragenda of oefen een stop-pieker-methode (bijvoorbeeld klap in uw handen en roep stop!).
- Maak afspraken over beslissen. Wie beslist wat, op welke termijn, en wat gebeurt er als er niet op tijd wordt beslist? Beslissen is een belangrijk wilsprobleem. Als er niet wordt beslist, dan gaan dingen mis.
Wat kan een naaste betekenen?
- Stel vragen die de ander helpen tot een oplossing te komen.
- Draag bijvoorbeeld 2 oplossingen aan waaruit de ander kan kiezen
- Probeer niet te veel verschillende onderwerpen te bespreken, maar houdt u bij één onderwerp tegelijkertijd [zie multitasken]