Seksualiteit
“Ik schaam me omdat ik mijn vrouw niet kan bevredigen.”
“Telkens als mijn partner zin heeft, ben ik ‘off’.”
“Dat is toch niet aantrekkelijk zo’n kwijlende vrouw”
Wat is seksueel functioneren?
Bij de ziekte van Parkinson kan het seksueel functioneren onder druk komen te staan. Denk daarbij aan zowel fysieke problemen (erectieproblemen of een droge vagina) als aan psychische problemen (minder of juist meer seksuele verlangens). Problemen met seksueel disfunctioneren zijn nog vaak een taboe. Zowel patiënten als zorgverleners vinden het doorgaans moeilijk om hierover te praten. Helaas komen deze problemen vaak voor bij mensen met de ziekte van Parkinson. De behandeling van de ziekte van Parkinson richt zich op het verhogen van de hoeveelheid dopamine in de hersenen. Deze behandeling heeft vaak een goed effect op houding en beweging, maar verstoort soms de seksuele behoefte. Dit kan geremdheid of overactiviteit tot gevolg hebben. Afwijkend seksueel gedrag of drive (aandrang), zoals hyperseksualiteit, is bij de ziekte van Parkinson meestal het gevolg van medicatie (onderdeel van dopamine-disregulatiesyndroom). Seks wordt als iets vanzelfsprekends en spontaans gezien. Los van de gevolgen van de ziekte van Parkinson, is dit bij het toenemen van de leeftijd niet meer zo: je moet er iets voor doen; het gaat niet meer allemaal vanzelf.
Voorbeeld
Hans (64) en Marie (59) vertellen geëmotioneerd op het spreekuur dat ze “het” niet meer zo vaak doen. Als Marie net in bed ligt, is zij blij dat ze goed ligt. Ze voelt zich schuldig tegenover Hans. Die zegt op zijn beurt dat zij daarbij waarschijnlijk een groter probleem ervaart dan hij. Alleen al het bespreekbaar maken van deze schuldgevoelens en verwachtingen leidde al tot een opluchting.
Wat zijn de gevolgen?
Seksualiteit en intimiteit zijn belangrijk voor de relatie. Klachten bij seksualiteit en intimiteit hebben grote invloed op de kwaliteit van leven. Valt er een schakel weg in het proces van initiatief, voorspel, opwinding, penetratie en orgasme, dan bestempelen mensen dit vaak als mislukking. Zolang het goed gaat, is er niks aan de hand. Het is echter niet realistisch om te denken dat het seksleven onveranderd blijft. Er kan een verschuiving optreden van seksualiteit naar intimiteit.
Hoe is dat bij u?
Heeft u minder zin in seks? Heeft u lichamelijke klachten die het plezier in seks verminderen? Hoe is dat bij u? U kunt nu uw gedachten noteren, zodat u daar met anderen over kunt praten, of het later nog eens na kunt lezen.
Wat kan helpen?
- Bespreek uw verwachtingen en behoeften openhartig met uw partner. Daarmee neemt u onjuiste verwachtingen weg. Doe dit niet op het moment dat u al met elkaar in bed ligt, maar kies hiervoor een rustig moment overdag, bijvoorbeeld aan de keukentafel. Stel de volgende vragen aan elkaar: Wat is er nodig voor een plezierig seksueel contact? Wat lukt er wel en wat doen we niet meer?
- Mensen met Parkinson moeten de energie verdelen over de dag. Kijk daarom kritisch naar de planning, ook van uw seksuele activiteiten. Het tijdstip op de dag (bijvoorbeeld ‘s morgens in plaats van ‘s avonds) kan enorm van invloed zijn als het medicatieniveau verschilt.
- Hulpmiddelen kunnen het u makkelijker maken om opgewonden te raken. Bijvoorbeeld bij het masturberen (als daarvoor motorische handigheid nodig is).
- Bespreek de problemen met uw (huis-)arts en vraag om verheldering over eventuele medicatie die helpend kan zijn. Denk hierbij ook aan screening op de aanwezigheid van hormonale stoornissen zoals een te traag werkende schildklier of een te lage testosteronspiegel. Eventueel kunt u vragen om doorverwijzing naar een seksuoloog die is aangesloten bij de NVVS (Nederlandse wetenschappelijke vereniging voor seksuologie). Wel is het raadzaam om te vragen naar iemand met ervaring op het gebied van Parkinson.
Wat kan een naaste betekenen?
- Blijf in gesprek gaan over de veranderingen door de ziekten en de behoeften, ook als u hierin overvraagd wordt.
- Spreek met uw partner en behandelaar over een verwijzing naar bijvoorbeeld een seksuoloog van de NVVS (Nederlandse wetenschappelijke vereniging voor seksuologie). Wel is het raadzaam om te vragen naar iemand met ervaring op het gebied van Parkinson.