Multitasken
“Wanneer ik met mijn partner in de auto zit, kan ik niet praten wanneer er veel verkeer is.”
“WhatsAppen en gelijktijdig een gesprek voeren lukt me niet.”
“In een groep switcht het gesprek snel. Ik zit dan nog na te denken over het vorige onderwerp.”
“Als ik met een klus bezig ben, heb ik niet in de gaten wat er in mijn omgeving gebeurt.”
Wat is multitasken?
Multitasken is het uitvoeren van meerdere handelingen of processen op hetzelfde moment. Normaliter kun je dit heel goed. Je hoeft er niet bij na te denken, het gebeurt helemaal vanzelf, bijvoorbeeld eten en slikken, ademhalen, hartslag, enzovoorts. Zo kunnen we ook tegelijkertijd eten en tv kijken. Het is niet mogelijk om op bewust niveau te multitasken. Voor het bewust uitvoeren van een handeling is voor een bepaald moment opperste concentratie nodig. Gedurende dat moment kan er niet gelijktijdig een andere bewuste taak plaatsvinden. Toch lijkt het vaak dat we bewust meerdere dingen tegelijk kunnen doen. Dan is er sprake van switchtasken: het snel wisselen tussen taken. Een voorbeeld is het mobiel telefoneren en tegelijkertijd het besturen van een rijdende auto. Dan wordt de concentratie continu afgewisseld tussen het verkeer en het telefoongesprek. Switchtasken loopt via het kortetermijngeheugen en dat wordt door de Parkinson aangetast. Dit onvermogen om dingen min of meer gelijktijdig te verwerken maakt dat mensen met Parkinson heel gemakkelijk dingen niet opmerken en de informatie daardoor niet opnemen. Alleen dat wat op de voorgrond staat, wordt opgenomen. Het andere wordt misschien wel waargenomen, maar beslist niet opgenomen. Het gaat dus niet om het vergeten, maar om het niet opslaan van informatie. We zien dan ook dat problemen met het kortetermijngeheugen bij switchtasken veel ”foutjes” veroorzaken. Het maken van fouten kan voorkomen worden door te monotasken. Monotasken is één ding tegelijkertijd doen en het andere te laten.
Voorbeeld
Laura zit rustig te werken en dan komt haar partner thuis. Hij begint onmiddellijk te praten en dan moet Laura toch echt haar hand omhoog doen: even wachten! Eerst haar eigen gedachten parkeren. Lara zou eigenlijk even kort moeten opschrijven waar zij gebleven was. Raar? Misschien wel, maar Laura moet maar afwachten of ze weer kan doorgaan met waarmee ze bezig was.
Voorbeeld 2
Marion is haar oog aan het druppelen en ze telt de druppels. Maar dan vraagt haar partner wat. Marion weet dat één van de twee processen gaat winnen. Als ze antwoordt, is ze gegarandeerd de tel kwijt. Als Marion nu aan haar bureau zou zitten, zou ze snel een getal opschrijven, maar ze druppelt haar ogen meestal in de keuken.
Voorbeeld 3
Als Hans tv kijkt, sluit hij zich af van alles wat er in de kamer gebeurt. Ook voor de opmerkingen van zijn partner. Zijn partner wil altijd maar praten, zij haat het om als twee stillen zo maar te zitten. Hans heeft daar geen last van, hij zit met zijn aandacht in de uitzending, en het is het één of het ander.
Wat zijn de gevolgen?
Multitasken wordt steeds moeilijker en gaat tenslotte over in monotasken. Taken kosten daardoor meer tijd en worden achter elkaar af gehandeld. Alleen dat wat op de voorgrond staat, wordt bewust waargenomen en opgeslagen. Het andere wordt wel waargenomen, maar niet opgeslagen. Dat zorgt ervoor dat de dagen zijn snel gevuld zijn en dat er niet veel van degene met Parkinson verwacht kan worden.
Hoe is dat bij u?
Vind u het moeilijk om met meerdere dingen tegelijkertijd bezig te zijn? Vergeet u wel eens waar u mee bezig was als u wordt gestoord? Hoe is dat bij u? U kunt nu uw gedachten noteren, zodat u daar met anderen over kunt praten, of het later nog eens na kunt lezen.
Wat kan helpen?
- Vermijd de symptoomversterkers zoveel mogelijk [zie Symptoomversterkers].
- Bij switchtasken gaat er snel iets mis. Wees u daarvan bewust en wanneer de omgeving u vraagt om te switchtasken, trap dan op de rem en creëer tijd om eerst het één en dan het ander te doen. Anders gezegd: verdedig het monotasken!
- Plan uw activiteiten achter elkaar, zodat u zich aanwent om te monotasken. Let ook op rust/ontspanningsmomenten.
Wat kan een naaste betekenen?
- Wees er attent op dat iemand met de ziekte van Parkinson niet handig is in multitasken en dat er al snel iets misgaat. Biedt de structuur aan om te monotasken.
- Zoek je contact of wil je iets zeggen, noem dan eerst zijn of haar naam en als je de volledige aandacht hebt, ga je door met wat je van plan was.